“Onze” Sint-Jan in het nieuws

Dat vraagt namelijk nogal wat voorbereiding. De dakleien naderen het eind van hun levensduur, dus is het tijd om ze te vervangen. De huidige leien komen uit de Fumay-groeve in Noord-Frankrijk. “Omdat de Fumay-groeve sinds de jaren ‘70 gesloten is, moesten de restaurateurs op zoek naar een goede vervanger”, vertelt Joan van den Hurk. “Daarbij zijn twee dingen van belang: de kwaliteit van de lei, de steen moet namelijk minimaal tachtig jaar meegaan, en natuurlijk de kleur.”

Op zoek naar een waardige vervanger
De Fumay-lei heeft een bijzondere kleurschakering van paars met tinten paarsrood, -groen of -grijs. Daardoor lijkt het alsof het dak van de kathedraal verschillende kleuren heeft, afhankelijk van je standpunt.

De Penrhyn-groeve in Wales levert paarskleurige leien van een enorm goede kwaliteit. Maar waar de Fumay-lei van nature een kleurschakering heeft, zijn de stenen uit Wales homogeen van kleur. De meesten zijn paars, maar er zijn ook Penrhyn-leien die neigen naar rood of groen. “Toepasselijk, in Wales noemen ze die laatste kleur ‘touched by the hand of God’”, aldus Van den Hurk.

Levensgrote kleurenpuzzel
De juiste combinatie Penrhyn-leien kan een vergelijkbaar kleureffect creëren als de leien op het huidige dak. “Met paarse, rode en groene leien maakten we vier proefvlakken, in verschillende kleurverhoudingen”, legt Van den Hurk uit. “Die liggen nu op het dak, zodat we goed kunnen zien welke kleurschakering het meest aansluit. De proefvlakken blijven een tijdje liggen, zodat we zien hoe de kleuren werken onder verschillende weersomstandigheden.”

Wanneer de juiste kleurverhouding gevonden is, wordt die uitgetekend voor het gehele dak. Een enorme puzzel die veel voorbereiding vergt. “We beginnen pas over zo’n anderhalf jaar écht met de restauratie. Maar we moeten de leien van tevoren bestellen en op de lei nauwkeurig bepalen hoeveel groene, rode en paarse exemplaren we nodig hebben.”

Gestage vorderingen
Tegelijk met de voorbereidingen voor het dak worden de tranches aan de noordkant van de kathedraal gerestaureerd. “De vraag is hoe lang we daarmee door kunnen gaan”, zegt Van den Hurk. “Er komen op dit moment geen nieuwe stenen binnen uit België. We hebben nog wel wat voorraad, maar als die opraakt moeten we dit deel van de restauratie stilleggen.” Op het moment van schrijven is België namelijk in lockdown door het coronavirus.

Van de engelenbeelden is er één beeld zo ernstig verweerd dat het opnieuw gemaakt moet worden. Van den Hurk: “De rest wordt gerestaureerd, zodat we het historisch materiaal maximaal behouden. Eigenlijk is dat de essentie van restauratie: je mag zien dat je er geweest bent, maar het mag niet opvallen.”

De restauratie van het dak is een immense operatie met een flink kostenplaatje. De Stichting Nationaal Monument Sint-Jan zet zich in om ook dit onderdeel van onze kathedraal te behouden voor toekomstige generaties.